Synagoga Garbarska w Szydłowcu, fot. Rita Miernik dla 'Smutne synagogi’

Takie historie lubię najbardziej. Z mojego domu do Szydłowca jest jakieś 20 km. Rzadko tam bywam, czasami jeżdżę tamtędy do Warszawy. No i w tym Szydłowcu właśnie 100 lat temu, niemal 80% mieszkańców stanowili Żydzi. Nawet okoliczni nazywali miasteczko Szydłowiec-Żydowiec.

Ilość Żydów w przedwojennym Szydłowcu, wyk. R. Miernik

Mimo że szukam synagog już jakiś czas, nie mogę przestać się dziwić, jak moja bliska okolica była przesiąknięta kulturą żydowską i jak ogromna jest wyrwa w historii i tożsamości lokalsów. Nie zdawałam sobie sprawy i jest mi wstyd, że dopiero teraz się o tym dowiaduję.

Synagoga w Szydłowcu

W historię miasta Szydłowiec wpisane były dwie synagogi. Ostała się tylko Garbarska wybudowana w latach 30. XVIII wieku. W miejscu synagogi głównej i kirkutu postawiono szkołę.

Wobec silnego napływu ludności żydowskiej do miasta, zaczęły pojawiać się konflikty z ludnością katolicką. Szydłowieckie procesje w Wielki Czwartek wytworzyły nową tradycję, polegającą na rozbojach i niszczeniu mienia żydowskiego. Mimo to, podczas wojny katolicy wykazywali się często empatią wobec prześladowanej grupy społecznej.

W tym stosunkowo niewielkim mieście funkcjonowało kilka żydowskich klubów politycznych i organizacji społecznych, m.in. Syjon-Lewica i Mizrachi.

Prześladowania ludności żydowskiej przez hitlerowców rozpoczęły się niemal od razu po ich wkroczeniu do Polski. Urągano godności Żydów na wiele okropnych sposobów, jak np.: kazano zamiatać i sprzątać ulicę w odświętnych strojach albo budować umocnienia, które potem mieli rozbierać. W 1940 roku zamknięto szkołę żydowską i synagogi.

Powojenna rzeczywistość miasteczka

Zagładę przetrwało niewiele ponad 100 Żydów. W miejscu synagogi garbarskiej mieściła się świetlica spółdzielni garbarskiej „ASCO”. Potem urządzono tu salę konferencyjną, a następnie lokal gastronomiczny „Jerycho Pub”. Obecnie budynek wraz z częścią mieszkalną jest wystawiony na sprzedaż.

Ocena synagogi w Szydłowcu

Front synagogi jest świetnie zachowany. Na ostatnim zdjęciu widzicie synagogę z 1997 roku przed renowacją. Nie znalazłam tabliczki pamiątkowej, ale szyby synagogi powleczone są naklejkami z adresem witryny szydlowieckisztetl.pl, której jednak nie udało mi się odnaleźć. Na ostatnim zdjęciu widać fasadę budynku przed dodaniem tych turkusowych elementów – zdjęcie zrobiono w 1997 roku i pochodzi ze strony swietokrzyskisztetl.pl

________________________________________________________________

Może ci się także spodobać:

Synagoga w Wodzisławiu – fot. Rita Miernik 'Smutne synagogi’